Bệnh viện Đa khoa tỉnh Cao Bằng vừa cấp cứu thành công cho cụ ông Đ.V.D., 66 t.uổi ở huyện Hà Quảng bị ngộ độc nặng sau khi uống rượu ngâm củ ấu tàu.
Bệnh nhân nhập viện trong tình trạng vật vã, kích thích, tức ngực, khó thở, thở rít, tím tái, xuất tiết nhiều đờm dãi, mạch nhanh, tê lưỡi, rối loạn nhịp tim.
Để điều trị cho bệnh nhân, các bác sĩ đã đặt nội khí quản, thở máy, chống độc, chống loạn nhịp tim, vận mạch… Sau 2 ngày điều trị, bệnh nhân ổn định, bỏ được máy thở, các chỉ số sinh tồn trở về giới hạn bình thường.
Củ ấu tàu.
Theo BS CKI Đỗ Tiến Anh – khoa Cấp cứu, Bệnh viện Đa khoa tỉnh Cao Bằng, củ ấu tàu (ô đầu, ú tầu, gấu tầu, củ gấu rừng) là rễ của cây ô đầu, tên khoa học là Aconitium forrtuni Hemsl, thuộc họ Mao lương, thường mọc hoang hoặc được trồng ở các vùng biên giới phía Bắc như Cao Bằng, Hà Giang, Lào Cai…Thành phần độc tố chính của củ ấu tàu là aconitin (chất gây tê đầu lưỡi) và các alcalloid khác…
Trong Đông y, chất độc aconitin trong củ ấu tàu được xếp vào danh sách thuốc độc bảng A, nhưng cũng là một vị thuốc quý sau khi được bào chế cẩn thận. Rượu ngâm củ ấu tàu thường được dùng để làm rượu thuốc xoa bóp chữa các chứng đau nhức chân tay, tê mỏi, sai khớp, bầm da do đụng dập là bài thuốc khá phổ biến lưu hành trong nhân dân.
Rượu ngâm củ ấu tàu cũng được người dân chế biến nhiều dạng như ngâm tươi, gâm khô, ngâm thái mỏng sao vàng trong rượu. Đặc biệt trong dân gian vẫn coi củ ấu tàu như một loại thuốc bổ và cho là có thể ăn và uống được khi được chế biến kỹ đúng phương pháp. Tuy nhiên, cách thức chế biến này hoàn toàn theo kinh nghiệm dân gian và không xác định được đã loại hoàn toàn độc tính hay chưa.
Người bị ngộ độc củ ấu tàu thường có cảm giác tê bì quanh miệng, môi, lưỡi, nôn, rối loạn hệ thần kinh, co giật. Nặng hơn, bệnh nhân có thể bị rối loạn tim mạch gây trụy mạch, trụy huyết áp dẫn đến t.ử v.ong nhanh chóng.
Hiện nay chưa có chất giải độc đặc hiệu cho bệnh nhân ngộ độc củ ấu tàu. Để điều trị cho bệnh nhân, các bác sĩ thường xử trí ngộc độc chung và chữa triệu chứng. Vì vậy, nhiều bệnh nhân ngộ độc thường lâm tình trạng nặng, thậm chí t.ử v.ong.
Theo BS Tiến Anh, củ ấu tàu rất độc, nên người dân tuyệt đối không tự ý sử dụng. Khi sử dụng các chế phẩm có thành phần chứa loại củ này, người dân phải hết sức thận trọng, thực hiện theo đúng hưỡng dẫn của thầy thuốc có kinh nghiệm. Đặc biệt, mọi người không tự chế biến củ ấu tàu làm thức ăn nếu không biết cách loại bỏ độc tố.
“Người dân tuyệt đối không được uống rượu ngâm củ ấu tàu vì rất dễ bị ngộ độc có thể dẫn đến t.ử v.ong. Ngoài ra, khi sử dụng các loại rượu ngâm củ ấu tàu để xoa bóp mọi người phải tìm hiểu kĩ loại thuốc này có được dán nhẫn rõ ràng hay không. Khi dùng rượu xoa bóp xong, người lớn cần cất giữ cẩn thận, tránh xa tầm tay t.rẻ e.m. Nếu không may bị ngộ độc, bệnh nhân cần được nhanh chóng đưa đến bệnh viện để xử trí kịp thời” , BS Tiến Anh nhấn mạnh.
Nhiệt độ xuống thấp kiểu “phi mã” có thể gây ra những tổn thương nào cho cơ thể?
Bắt đầu tư tối 7/1, Miền Bắc đón thêm một đợt không khí lạnh tăng cường với độ ẩm cao, được dự báo là sẽ gây rét buốt. Khi nhiệt độ xuống thấp sẽ gây ra một số tổn thương cho cơ thể.
Khi nền nhiệt độ thấp đi sẽ gây ra những tổn hại nhất định đối với sức khỏe. Ngoài những biểu hiện như cóng tay chân, cước tay chân co cứng khớp với những người có t.iền sử bệnh thì bạn cần đặc biệt quan sát tới những thay đổi khác của cơ thể, giảm thiểu ảnh hưởng của nhiệt độ thấp tới sức khỏe.
1. Giải thích cơ chế nhiệt độ thấp gây tổn hại tới sức khỏe
Theo các bác sĩ, mức độ tổn thương của cơ thể sẽ phụ thuộc vào mức độ nhiệt độ thấp bao nhiêu cũng như thời gian cơ thể bạn phải tiếp xúc với nhiệt độ thấp. Bên cạnh đó, các yếu tố như trang bị bảo hộ giữ ấm cho cơ thể cũng như tình trạng sức khỏe hiện tại: có đang mắc các bệnh mãn tính hay không,..
Hay nói cách khác, những yếu tố nguy cơ càng lớn thì mức độ tổn hại sức khỏe do nhiệt độ thấp gây ra cũng càng cao. Tương tự như việc nhiệt độ càng thấp tổn thương cũng càng nhiều
Nhiệt độ càng thấp nếu không có biện pháp bảo vệ đúng thì càng đây tổn thương nặng cho sức khỏe (Ảnh: Internet)
Bên cạnh đó, nhóm đối tượng có hệ miễn dịch suy yếu, chưa phát triển hoàn thiện như người già, phụ nữ mang thai hay t.rẻ e.m. Người đang mắc các bệnh mãn tính như tiểu đường, suy giáp, tai biến mạch m.áu não, người từng có nhiều chấn thương xương khớp,, bệnh phổi hay bị suy giảm chức năng não bộ,.. cũng cần hết sức lưu ý khi nhiệt độ thấp, trời lạnh hơn.
2. Các mức độ tổn hại sức khỏe do nhiệt độ thấp gây ra và cách nhận biết
2.1. Mức độ nhẹ
Mức độ tổn thương nhẹ thường xảy ra khi nhiệt độ thấp là CÓNG. Người bị cóng thường có các biểu hiện như:
– Đau buốt
– Tím tái vùng cơ thể bị tiếp xúc với nhiệt độ lạnh.
Mức độ tổn thương nhẹ thường xảy ra khi nhiệt độ thấ là CÓNG (Ảnh: Internet)
Với mức độ tổn thương nhẹ này, nếu không có tổn thương mô xảy ra thì có thể hồi phục nhanh chóng sau khi được làm ấm. Trừ trường hợp bạn bị cóng trong thời gian dài và xảy ra lặp đi lặp lại liên tục thfi có thể gây ra hiện tượng teo mỡ hoặc mất lớp mỡ ở dưới da.
2.2. Mức độ trung bình
Mức độ tổn thương trung bình la LẠNH CỨNG. Khi vùng mô cơ thể gặp nhiệt độ lạnh xảy ra sự tắc nghẽn vi mạch hay còn gọi là thiếu oxy mô sẽ gây ra hiện tượng lạnh cứng.
Các mức độ của lạnh cứng bao gồm:
– Bị nề đỏ, nhưng không xảy ra hiện tượng hoại tử
– Nổi phỏng nước (bỏng lạnh), vùng da bị sung huyết và có thể hoại tử một phần ở vùng nông của bề mặt da
– Hoại tử da toàn bộ và hoại tử sâu dưới da, lúc này sẽ kèm theo những nốt xuất huyết
– Hoại tử sâu lan xuống phần xương khớp và cơ.
2.3. Mức độ nặng
Cước tay, chân, cước vùng da tiếp xúc với nhiệt độ thấp là tình trạng đầu chi xuất hiện phù nề dạng khu trú. Cước là tổn thương do nhiệt độ thấp gây ra, được chia thành 2 loại, cụ thể như sau:
– Cước cấp tính
Hình ảnh bàn chân bị cước sưng đỏ (Ảnh: Internet)
Là tình trạng tổn thương xuất hiện từ 12 – 24 giờ sau khi tiếp xúc với không khí lạnh. Tình trạng này có thể kéo dài từ 1 – 2 tuần.
– Cước mạn tính
Là tình trạng xảy ra do cơ thể tiếp xúc liên tục, nhiều lần với không khí lạnh gây ra các tổn thương mang tính dai dẳng thậm chí là có thể để lại các sẹo hay tổn thương dạng teo mô.
Cước dễ xảy ra ở đâu?
Thông thường những vùng da cơ thể tiếp xúc với nhiệt độ thấp sẽ dễ bị cước. Chẳng hạn như phần mặt trước của xương chày, mu bàn tay, mu bàn chân. Vì thế để phòng tránh cước chân tay khi trời lạnh cần chú ý giữ ấm những bộ phận này.
Cước lâu ngày tác động tới cơ thể như thế nào?
Về lâu dài nếu không được can thiệp đúng cách thì tình trạng cước lạnh có thể khiến vùng cước bị loét, chảy mái thậm chí là tạo sẹo và xơ ở các vùng bị tổn thương. Mặc dù ban đầu bạn có thể chỉ có cảm giác ngứa nhưng về lâu dài thì sẽ là cương tụ và đau nhiều hơn.
Ngoài ra, khi bị cước mà vẫn tiếp xúc với nhiệt độ thấp sẽ khiến hệ men chuyển hóa và hormone của cơ thể bị giảm hay ngừng hoạt động. Từ đó gây ra rối loạn nhịp tim, hạ huyết áp, bị suy hô hấp, xuất huyết tiêu hóa thậm chí là co giật, hôn mê và có thể t.ử v.ong nhanh chóng.
3. Cần xử trí thế nào với những tổn thương cơ thể do nhiệt độ thấp gây ra?
Khi phát hiện cơ thể có những tổn thương do nhiệt độ thấp gây ra cần có biện pháp can thiệp phù hợp. Tùy theo từng mức độ, nếu nặng bạn nên nhanh chóng đưa người bệnh tới cơ sở y tế gần nhất để được hỗ trợ.
Nhanh chóng ủ ấm cho người bị cóng, cước chân tay do nhiệt độ thấp (Ảnh: Internet)
Nếu ở mức độ nhẹ, hãy nhanh chóng ủ ấm cơ thể và tránh xa khỏi luồng khí lạnh. Ngâm nước ấm khoảng 40 độ C từ 20 – 30 phút cũng là một giải pháp hợp lý. Lưu ý ngâm sao cho cơ thể chuyển từ tím tái sang hồng hào. Ngoài ra hãy cho bệnh nhân uống thức uống ấm.
Một sai lầm khi ủ ấm khi bị tổn thương do nhiệt là dùng nhiệt nóng, khô (đốt oxy) hay xoa bóp.
4. Phòng tránh tổn thương cơ thể vào trời lạnh
Vào những ngày nhiệt độ xuống thấp, cần có các biện pháp bảo hộ cơ thể kỹ càng khi ra ngoài trời. Nhất là những vùng cơ thể tiếp xúc thường xuyên với khí lạnh, chẳng hạn như mu bàn tay, bàn chân, đầu,… Tuy nhiên, cần tránh 3 sai lầm giữ ấm cơ thể chỉ khiến bạn lạnh hơn sau đây.
Đảm bảo cung cấp cho cơ thể đầy đủ năng lượng cần thiết cũng như lượng nước để ổn định quá trình trao đổi chất.
Đừng quên, nếu có biểu hiện cơ thể bị nhiễm lạnh cần nhanh chóng ngừng công việc và có biện pháp xử lý kịp thời.
